در باره داعش

در سال جاری منابع عراقی از تشکیل دولتی خود خوانده از سوی گروه موسوم به دولت اسلامی (داعش) پس از اعلام خلافت ابوبکر البغدادی خبر دادند.
دولتی اسلامی که پیش تر خود را دولت اسلامی عراق و شام نامیده‌ بود و با نام اختصاری داعش شناخته می‌شود؛ گروهی شورشی است که در عراق و سوریه حضور دارد و خود را کشوری مستقل دانسته و بخش‌هایی از شمال سوریه و عراق را در تصرف خود دارد. این گروه به رهبری ابوبکر البغدادی از جنگجویان سلفیِ جداشده از شبکه" القاعده تأسیس شده و با دولت‌های عراق و سوریه و گروه‌های مخالف دولت سوریه وارد جنگ شده‌است.
داعش که پس از گرفتن موصل بیانیه" تشکیل خلافت اسلامی با خلیفگی ابوبکر البغدادی را صادر کرد و فعالیت‌های حکومتی خود را که از پیش بیشتر در سوریه آغاز شده ‌بود گسترش داد (از جمله" این اقدام‌ها چاپ اسکناس با واحد دینار داعش و گذرنامه، درست کردن پلیس، صدور نفت، راه‌اندازی شبکه" تلویزیون و برگزاری گشت‌های گردشگری است) موفق شد حدود ۴۲۹ میلیون دلار را از بانک‌های موصل، غارت کند. بدین ترتیب می‌توان گفت داعش در آن زمان به ثروتمندترین گروه تروریستی در جهان تبدیل شد.

تروریست ها هم به روابط عمومی نیازمندند!

این درحالی است که ابو محمد العدنانی نیز که سخنگویی گروهک تروریستی داعش را برعهده دارد در نوار ویدئویی که در پایگاه های وابسته به داعش منتشر کرده از تشکیل کابینه اسلامی خبر داد.
اسامی وزیران کابینه داعش عبارتند از ابو عبدالرحمن الفلاحی(بهداشت) ابو حمزه المهاجر(جنگ)، ابو عثمان التمیمی(هیئت های شرعی )، ابو عبدالجبار الجنابی(امنیت)، ابو عبدالقادر العیساوی(اسیران )، ابو محمد الجنابی(نفت )، مصطفی الاعرجی(کشاورزی) و ابو عبدالله(آبزیان ) هستند.
ولی آنچه این کابینه را از معدود نمونه های مشابه خود در بین گروه های تروریستی در سراسر جهان متفاوت می سازد نقش پررنگی است که این گروهک چندهزار نفری برای نقش تبلیغات و روابط عمومی در نظر گرفته است به طوری که علی رغم داشتن سخنگویی به نام ابو محمد العدنانی که در بالا بدان اشاره شد دو نفر از وزرای کابینه این دولت خود خوانده یعنی ابو محمد المشهدانی و ابوبکر الجبوری وظیفه اطلاع رسانی، روابط عمومی و تبلیغات فعالیت های تروریستی این گروه را بر عهده دارند.
این گروه از اینترنت نیز به عنوان ابزاری برای تبلیغ و پیشبرد اهداف خود استفاده می‌کند. بر طبق گزارش‌ها، از ۹ ژوئن که حملات نظامی این گروه شروع شده، تعدادی حساب کاربری در شبکه‌های اجتماعی نظیر توئیتر و فیسبوک ایجاد شده که ادعا می‌کنند «نماینده داعش در عراق و سوریه» هستند و به منتشر کردن اخبار، تصاویر و فیلم‌های مرتبط با این گروه می‌پردازند که بعضاً به زبان‌هایی از جمله فرانسوی و انگلیسی هستند. البته این حساب‌ها به صورت رسمی از طرف داعش تأیید نشده است اما تعداد قابل توجهی از این پیام‌ها، از کشورهایی همچون کویت، عربستان سعودی و سایر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس منتشر شده است.
داعش تلاش می‌کند در شهر بزرگ موصل با ۲ میلیون نفر جمعیت، مثل یک "دولت" رفتار کند، اما بی‌اطلاعی و نابلدی نیروهای این گروه تروریستی از اداره" شهر بسیار جدی است. ترافیک شدید، کمبود موادغذایی و سوخت، امور روزمره" شهری و دستگاه‌های دولتی بلاتکلیف وضعیت مناطقی است که به دست نیروهای داعش افتاده است.
یک بحران بزرگ در شهرهای تحت کنترل نیروهای داعش، بحران پرداخت دستمزدها است. در شهر رقه سوریه داعش حقوق کارمندان را پرداخت می‌کند و توانسته تا حدی لوله‌های آب شهری و برق‌کشی را تعمیر کند. در روزهای ماه رمضان نیز میان مردم غذا و آب تقسیم کرده است. با این‌حال در موصل داعش هنوز نتوانسته دستمزد کارمندان دولتی را پرداخت کند هرچند وعده داده که به زودی حقوق آن‌ها پرداخت خواهد شد.
حال باید دید این همه تمرکز برای نمایش تصویری مطلوب از فعالیت های تروریستی یک دولت خود خوانده می تواند در افکار عمومی جهان تأثیر مناسبی آنچنان که مطلوب نظر ابوبکر البغدادی وسایر هم قطارانش است خواهد گذاشت هر چند در صورت شکست چنین پروژه ای از اهمیت ونقش روابط عمومی و تبلیغات پررنگ این گروه تروریستی در جذب جنگجوهای اروپایی و آسیایی و حتی امریکایی نمی توان غافل شد. (مرحوم امیر انصار)

فیس بوک شیپور تبلیغات داعش
رییس بخش اطلاعات امنیتی نیوزیلند گفت که صفحات شبکه اجتماعی 'فیسبوک' که به نفع گروه تروریستی داعش خشونت را تشویق می کند، عامل افزایش خطر تروریسم است.
'ربکا کیترایج' رییس بخش اطلاعات امنیتی نیوزیلند، گفت که شبکه فیسبوک می تواند باعث شکل گیری حامیان جدیدی برای داعش شود.
وی که معتقد است سطح خطر در نیوزیلند از 'بسیار پایین' به سطح 'پایین' رسیده است، گفت که اگرچه این افزایش سطح خطر زیاد مهم نیست، اما جای نگرانی دارد.
به نوشته تارنمای روزنامه 'نیوزیلند هرالد'، ' رییس بخش اطلاعات امنیتی نیوزیلند معتقد است تروریست های داعش و القاعده از ابزارهای روابط عمومی به طور گسترده ای استفاده می کنند تا به جذب حامی در جهان بپردازند.
مدیر ارشد شبکه توئیتر چندی پیش به شبکه 'راشا تودی' گفته بود سازمان های اطلاعاتی آمریکا به مدیران تمام شبکه های اجتماعی، بویژه توئیتر و فیسبوک دستور داده اند به هیچ وجه صفحات مربوط به تکفیری های داعش را حذف نکنند.
این درحالی است که شبکه اجتماعی فیسبوک با رصد مطالب کاربران خود هر صفحه ای را که در خصوص موضوعاتی باشد که با سیاست های این شبکه منطبق نیست مانند طرد رژیم صهیونیستی بلافاصله حذف می کند.
رییس بخش اطلاعات امنیتی نیوزیلند در ادامه خاطرنشان کرد که مسافت و جغرافیا که پیش از این محافظت کننده نیوزیلند در برابر اندونزی بود، دیگر قادر به تامین ما نیست. داعش و القاعده به طور موثری از فناوری ها و روابط عمومی بهره می برند.
وی همچنین از لیستی 30 الی 40 نفره از شهروندان نیوزیلند خبر داد که تحت نظر هستند و امکان اینکه برای جنگ به سوریه بروند و یا اقداماتی در نیوزیلند انجام دهند، وجود دارد.
'ربکا کیترایج' تصریح کرد که شبکه اجتماعی فیسبوک نقش عمده ای در افزایش تروریسم داشته است و خواستار اقدام انگلیس و آمریکا برای تعقیب برخی از کاربران این شبکه اجتماعی شد که نظریات حمایتی از تروریسم ارایه می کنند.
گفته می شود 'دیوید کامرون' نخست وزیر انگلیس در دیدار با 'باراک اوباما' رییس جمهور آمریکا از وی خواسته است با تحت فشار گذاشتن فیسبوک و توئیتر زمینه شناسایی تروریست ها را برای آژانس های اطلاعاتی انگلیس فراهم کند.
فیس بوک مدعی است که صفحات مشتمل بر محتویات مرتبط با تروریسم پس از اطلاع یافتن پاک شده است.

کمپین پیچیده داعش در شبکه‌های اجتماعی
گروه داعش نشان داده که یک راهبرد پیچیده در شبکه‌های اجتماعی در پیش گرفته که در این راستا از ویدئوهای با کیفیت و کمپین‌های هشتگی در توییتر بهره می‌برد.
این اقدامات داعش در تضاد با ویدئوهای بی‌کیفیت اسامه بن لادن، رهبر کشته‌ شده القاعده هستند که در سال‌های زندگی پنهانی وی به طور دوره‌ای در شبکه‌های تلویزیونی منتشر می‌شدند.
پی.جی.کرولی که در دوره‌ اول ریاست جمهوری باراک اوباما معاون وزیر امور خارجه آمریکا بود، گفت: این اقدامات یک بازی قدیمی است که اکنون به شکلی جدید بازی می‌شود.
وی عنوان می‌کند که شیوه‌های داعش در عین پیچیدگی ممکن است به سبب بی‌رحمی نهفته در آن‌ها نتیجه عکس بدهند.
ویدئوی سربریدن خبرنگار آمریکایی که داعش منتشر کرد می‌تواند نشان دهد که این گروه نسبت به باج‌خواهی‌هایش جدی بوده و می‌تواند همزمان با نبردهایش به منظور تشکیل خلافت در خاورمیانه، ترس و وحشت بیشتری بیافریند.
همچنین این ویدئو موجب تلاش فراوان پایگاه‌های اجتماعی از جمله یوتیوب و توییتر به منظور حذف تصاویر و ویدئوی این قتل و جلوگیری از گسترش آن شد.
فیلیپ اسمیت، یک پژوهشگر گروه‌های افراطگرا در دانشگاه مریلند گفت که وی شاهد افزایش فعالیت داعش و حامیان آن در شبکه‌های اجتماعی بوده است.

راهبرد رسانه‌ای داعش نشان‌دهنده سمت و سوهای گوناگون این شبه‌نظامیان است.
گروه الحیات به عنوان شاخه‌ رسانه‌ای داعش در ماه ژوئیه در رسانه‌های اجتماعی، ویدئویی با زیرنویس انگلیسی منتشر کرد که چند کودک را نشان می‌دهد که در کنار شبه‌نظامیان در حال افطار هستند. همچنین الحیات یک هفته بعد همزمان با عید فطر ویدئویی منتشر کرد که نشان‌دهنده یک اعدام دسته‌جمعی بود.
الحیات همچنین یک روزنامه اینترنتی که به زبان انگلیسی ترجمه شده را منتشر می‌کند. جی.ام. برگر، سردبیر پایگاه IntelWire.com که سال‌ها تلاش‌های افراط‌گران در شبکه‌های اجتماعی را تعقیب کرده،‌ اظهار می‌دارد که در شبکه توییتر هزاران حساب کاربری مرتبط با گروه داعش وجود دارد.
برخی از کاربران این شبکه مدعی هستند که جزو شبه‌نظامیان هستند و برخی دیگر نیز خود را حامی این گروه می‌دانند. همچنین برخی دیگر نیز می‌گویند که ارتباطی با این گروه ندارند و این به آن‌ها کمک می‌کند تا از شبکه‌های اجتماعی حذف نشوند.
این حساب‌های کاربری پیام‌های توییتری یکدیگر را مجدداً منتشر می‌کنند و پیام‌هایی را برای چندین حساب کاربری دولتی و همچنین حساب‌های کاربری مربوط به رسانه‌ها و حتی افراد مشهور که حاوی تصاویر سربریدن و تهدید علیه آمریکا است، می‌فرستند.
حامیان داعش همچنین گاهی اوقات رویکردی عامه‌پسندتر دارند. هنگامی که رابین ویلیامز، بازیگر مشهور هالیوود فوت کرد، یک حساب کاربری مربوط به داعش در توییتر به نام @Mujahid۴life با انتشار پیامی گفت که هنگامی که بچه بوده عاشق فیلم "جومانجی" بوده است. این فرد همچنین درباره علاقه‌اش به فیلم‌های دیگر نظیر کارتون "شیرشاه" صحبت کرد. حساب کاربری وی اکنون حذف شده است.
چندی پیش تعدادی از حامیان داعش به زعم خود یک کمپین اینترنتی راه انداخته و با شیشه‌های شکلات "نوتلا" در مناطقی در سوریه و عراق که تحت اشغال داعش است، عکس انداخته‌اند.
اسمیت عنوان کرد: این الگوهای رفتاری در تالارهای اینترنتی سازماندهی و برنامه‌ریزی شده و سپس به عنوان یک راهبرد در شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌شود تا داعش را با غربی‌ها دوست و آشنا نشان دهد. این رویکرد دوگانه تناقض‌هایی شگفت‌آور دارد.
تقریباً همان هنگامی که حساب‌های کاربری مرتبط با داعش تصاویر مربوط به شکلات نوتلا را منتشر می‌کردند تصویر مربوط به یک کودک استرالیایی که سر بریده در دست گرفته، توسط حامیان داعش در توییتر منتشر شد.
جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا سریعاً این تصویر را محکوم کرد و آن را بسیار شرم‌آور دانست و گفت این تصویر نشان می‌دهد که داعش تا چه حد از هرگونه استانداردی که می‌توان با آن حتی گروه‌های تروریستی را مورد قضاوت قرار داد به دور است.
وزارت امور خارجه آمریکا از طریق واحدی موسوم به "مرکز ارتباطات راهبردی مبارزه با تروریسم" به طور روزانه با تروریست‌ها و به‌ اصطلاح نیروهای جدید آن‌ها تعامل دارد. این مرکز در سال ۲۰۱۱ با یک فرمان اجرایی تشکیل شد.
آمریکا در ابتدا از تالارهای اینترنتی استفاده می‌کرد تا با تبلیغات داعش مقابله کند اما داعش اواخر سال گذشته میلادی تبلیغات خود را به توئیتر منتقل کرد و در دسامبر ۲۰۱۳ نخستین پیام توییتری خود را فرستاد.
در ماه ژوئیه وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد که پیام‌هایش را که داعش را هدف قرار می‌دهند افزایش داده است همچنین مرکز ارتباطات راهبردی مبارزه با تروریسم چند روز پیش صفحه‌ای در فیسبوک ایجاد کرد.
به گفته "ویل مک‌کانتس"، یک مقام سابق وزارت امور خارجه آمریکا که به ایجاد این مرکز کمک کرده این تلاش‌ها بیش از آنکه شبه‌نظامیان متعهد را هدف قرار دهد کسانی که بی‌طرف هستند را هدف قرار داده و به دنبال آن هستند تا جلوی جذب آن‌ها توسط داعش و دیگر گروه‌های تروریستی را بگیرند.
مک‌کانتس خاطرنشان ساخت: یکی از چالش‌هایی که وزارت امور خارجه آمریکا پیش رو دارد این است که چطور ما بتوانیم به حد کافی نسبت به آنچه که می‌گوییم جلب توجه کرده و در عین حال از جلب توجه کسانی که نباید متوجه شوند اجتناب کنیم.
وی افزود: شما نمی‌خواهید با هر افراط‌گری تعامل داشته باشید زیرا نمی‌خواهید توجه آن‌ها را به خود جلب کنید.
وزارت امور خارجه آمریکا در یک حساب کاربری در توئیتر به نام "دوباره فکر کرده و منصرف شوید" به طور متناوب از هشتگ‌هایی که داعش به منظور جلب نیروهای بیشتر استفاده می‌کند، علیه آنها بهره می‌برد.
هنگامی که کاربران توییتر پیام دادند که اعضای اقلیت ایزدی‌های عراق تسلیم داعش شده‌اند حساب کاربری "دوباره فکر کرده و منصرف شوید" پیام داد: هر چیزی که با آن از سر بریدن اجتناب شود ارزش دارد.
از سوی دیگر کاربران آمریکایی عادی در شبکه‌های اجتماعی با داعش مقابله می‌کنند. هنگامی که حامیان داعش در توئیتر تصویر یک پرچم داعش در یک تلفن همراه در مقابل کاخ سفید را منتشر کردند بسیاری از آمریکایی‌ها در واکنش به آن‌ها متقابلاً تهدید کرده و قدرت نظامی آمریکا را به رخ کشیدند.
هنگامی که تصاویر وحشیانه سر بریدن فولی در اینترنت منتشر شد، گروهی از کاربران آمریکایی به مردم گفتند که جلب توجه به داعش را متوقف کرده و به جای آن تصاویر مربوط به فولی را هنگامی که زنده بود منتشر کنند.
یکی از بزرگترین چالش‌های گروه‌هایی مثل داعش حفظ محتوای خود بر روی اینترنت است. پایگاه‌هایی نظیر فیسبوک در شرایط عضویت خود به طور مشخص فعالیت تروریستی را ممنوع کرده و همراه با توئیتر و یوتیوب تلاش می‌کنند تا محتوای تصویری مربوطه را حذف کنند.
اخیراً ماری هارف، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد این وزارت‌خانه ویدئوی سربریدن فولی را در شبکه‌های اجتماعی با استناد به محتوای تصویری آن و نه ارتباط آن با داعش به عنوان یک محتوای ممنوعه گزارش کرده است.
شبه‌نظامیان به شدت تلاش دارند از حذف محتوای خودشان جلوتر بوده و این محتوا را در سطحی گسترده توزیع کنند. به مجرد اینکه یکی از حساب‌های کاربری آن‌ها حذف شود، ویدئو و تصاویر مربوط به آن از قبل مجدد منتشر شده اند. شبه‌نظامیان همچنین پایگاه‌هایشان را تغییر می‌دهند.
برگر خاطرنشان ساخت، حساب‌های کاربری رسمی داعش از توئیتر حذف شده‌اند و وی شاهد بوده که ۹۰ حساب کاربری مربوط به داعش ناپدید شده‌اند. با این حال وی اکنون می‌گوید که داعش به سراغ شبکه اجتماعی منبع‌ بازی مانند "فرندیکا" و همچنین شبکه‌ مبتنی بر نرم‌افزار "دیاسپورا" رفته است.
همچنین در همین زمینه،  شبکه "دیاسپورا" پستی را منتشر کرد که می‌گفت حساب‌های کاربری مرتبط با داعش را حذف کرده و به نظارت بر این گروه ادامه می‌دهد.

 پرسش پایانی

هیچ کس نمی تواند تاثیر شگرفت روش های نوین کار در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی را انکار کند. طی این مدت، داعش بیشترین بهره را برد؛ اما ما چه کردیم؟

منبع مرجع:  شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)